Informacje ogólne
W ramach Europejskich Ugrupowań Współpracy Terytorialnej (EUWT) samorządy, władze państwowe i instytucje przez nie powołane (np. stowarzyszenia) z państw członkowskich UE mogą realizować wspólne przedsięwzięcie o charakterze ponadnarodowym. Możliwość zakładania EUWT przewidywało rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006 r. W 2013 roku w celu ułatwienia ustanawiania i prowadzenia prac EUWT pierwotne przepisy zostały zmienione przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1302/2013 z 17 grudnia 2013.
W lipcu 2015 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie Ustawy o europejskim ugrupowaniu współpracy terytorialnej z 2008 roku. Dokument precyzuje zasady dotyczące zakładania i funkcjonowania ugrupowań w Polsce oraz je upraszcza. Wpłynie to na tempo wydawania zgód na udział w nich rodzimych podmiotów.
W każdym EUWT uczestniczą partnerzy z co najmniej dwóch krajów. Zgodę na przystąpienie do EUWT wydaje Rada Ministrów (w przypadku członkostwa Polski i władz państwowych) oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych (dla pozostałych podmiotów). EUWT uzyskują osobowość prawną zgodnie z prawem kraju, w którym tworzona jest jego siedziba.
ZADANIA REALIZOWANE PRZEZ EUWT
EUWT wykonuje zadania powierzone mu przez członków, które nakierowane są na ułatwianie i upowszechnianie współpracy terytorialnej w celu osiągnięcia spójności społecznej i gospodarczej. EUWT ma stanowić instrument wielopłaszczyznowego rozwoju sfery publicznej dla obszarów oddzielonych granicą państwową. Współpraca ta ma mieć charakter zinstytucjonalizowany.
SPOSOBY FINANSOWANIA EUWT
Funkcjonowanie EUWT jest finansowane przez instytucje powołujące to ugrupowanie. Koszt założenia ugrupowania i prowadzenia jego bieżącej działalności pokrywany jest ze środków własnych, przykładowo ze składek członkowskich. EUWT mogą ubiegać się o środki tak jak inni beneficjenci realizujący projekty w ramach programów finansowanych ze środków UE.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ FINANSOWA ZA ZOBOWIĄZANIA EUWT
EUWT samo odpowiada za swoje zobowiązania. Członkowie ugrupowania ponoszą jednak odpowiedzialność finansową w zakresie, w jakim aktywa EUWT nie są wystarczające do pokrycia istniejących zobowiązań. Jeżeli odpowiedzialność jednego z członków EUWT jest ograniczona na mocy prawa krajowego, pozostali członkowie mogą także ograniczyć swoją odpowiedzialność w statucie.
USTANOWIENIE EUWT
Przystąpienie do EUWT ma charakter dobrowolny i następuje z inicjatywy przyszłych członków danego ugrupowania. Podmioty tworzące EUWT zobowiązane są w pierwszej kolejności do podpisania konwencji, zawierającej istotne warunki podejmowanej współpracy. Z zasady EUWT składa się z przynajmniej dwóch państw członkowskich, jednakże w przypadku zaangażowania krajów sąsiedzkich oraz krajów i terytoriów zamorskich (KTZ) stosuje się specjalne reguły. Konwencja określa zadania, czas trwania i warunki rozwiązania EUWT. Prawem właściwym dla stosowania konwencji jest prawo państwa, w którym znajduje się oficjalna siedziba EUWT. Na podstawie konwencji przyjmuje się następnie statut, który określa między innymi:
- organy EUWT, ich kompetencje i zasady funkcjonowania;
- procedury decyzyjne i język lub języki robocze;
- zasady funkcjonowania i zatrudnienia;
- zasady finansowego wkładu członków, zasady rachunkowe, audytorskie i budżetowe.
EUWT uzyskuje osobowość prawną w dniu rejestracji lub publikacji statutu zgodnie z prawem krajowym państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba statutowa danego ugrupowania.
W terminie 10 dni roboczych od rejestracji lub opublikowania statutu i konwencji Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej powiadamia Komitet Regionów (KR), który prowadzi rejestr EUWT. KR przekazuje informację do Urzędu Publikacji Unii Europejskiej celem publikacji zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym stwierdzającym ustanowienie EUWT.
Do marca 2015 r. Komitet Regionów zarejestrował 53 ugrupowania, w tym 3 z udziałem polskich podmiotów: Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy, Tatry i Tritia.
